W dzisiejszych czasach coraz częściej odwiedza się psychologa. Zwiększa się również dostępność tych usług. Natomiast nie zawsze jest to profesjonalna pomoc psychologiczna. Dlatego dobrze jest wiedzieć, jak prawidłowo zacząć i jakie istnieją formy pomocy psychologicznej. Dzięki temu zatroszczysz się o swoje bezpieczeństwo oraz będziesz mieć możliwość bardziej świadomego kontaktu ze specjalistą.
Jeśli czujesz, że masz lub możesz mieć zaburzenia psychiczne, kryzysy psychiczne, doskwierają Ci trudności w regulowaniu emocji i towarzyszy chroniczny stres, powinieneś umówić się na konsultację psychologiczną. W tym czasie psycholog zdiagnozuje Twój stan. Może to zrobić różnymi metodami – zadając różne pytania, prosząc o wypełnienie kwestionariuszy lub testów psychologicznych. Po wstępnym etapie wsparcia psychologicznego, profesjonalista poinformuje Cię o diagnozie i przedstawi plan wsparcia, który najlepiej odpowiada Twojej sytuacji oraz potrzebom. Może to być wsparcie psychologiczne, interwencja kryzysowa lub psychoterapia. Może również wystąpić sytuacja, w której profesjonalista skieruje Cię do lekarza psychiatry, endokrynologa lub laryngologa, jeśli stwierdzi, iż jest to konieczne. Zdarza się, że zalecane jest połączenie pomocy medycznej i psychologicznej. Warto też wspomnieć, że pomoc psychologiczna może skończyć się po pierwszej konsultacji.
Jeśli po konsultacji postanowisz kontynuować korzystanie z pomocy psychologicznej, ważne jest, abyś określił swoje cele. Muszą być proste, szczegółowe, oparte na faktach i uzgodnione z ekspertem. Ponadto konieczne jest ustalenie kiedy zostaną one osiągnięte, ile mniej lub więcej spotkań jest do tego potrzebnych. Czasami profesjonalista nie będzie w stanie tego od razu określić, ale jego obowiązkiem jest powiedzieć i wyjaśnić, dlaczego na przykład praca z traumą z dzieciństwa jest często długim procesem i może zająć dużo czasu dla jednej osoby, a dla drugiej krócej.
To pierwszy krok w skontaktowaniu się z psychologiem lub psychoterapeutą. Obejmują one od 1 do 3 spotkań, aby dowiedzieć się o Twoim problemie, jego przyczynach i konsekwencjach. Każda sesja trwa ok. 50-60 minut i podczas tego procesu profesjonalista ustala diagnozę na podstawie uzyskanych odpowiedzi, obserwacji lub dodatkowo wykorzystanych kwestionariuszy i testów psychologicznych. Po wykonaniu tego kroku poinformuje Cię o diagnozie i przygotuje plan pomocy, w tym informacje o wynikach i szacowanym czasie.
Terapeuta wskaże Ci odpowiednią formę terapii, np. indywidualną, grupową, rodzinną czy małżeńską. Można również łączyć różne rodzaje leczenia.
Czasami kontakt z terapeutą może zakończyć się po wstępnych konsultacjach, ale też w sytuacji, gdy specjalista stwierdzi, iż należy kontynuować pomoc psychologiczną, zostaniesz skierowany na psychoterapię, wsparcie psychologiczne albo interwencję kryzysową. Ważne jest, abyś wiedział, że to od Ciebie zależy czy chcesz skorzystać z oferowanej pomocy.
Psychoterapeuta na podstawie postawionej diagnozy nakreśli jak będziecie pracować podczas sesji wraz z ogólnym planem leczenia. Sesja terapeutyczna trwa ok. 50-80 minut. O częstotliwości spotkań decyduje psychoterapeuta, najczęściej jest to raz w tygodniu lub dwa razy w tygodniu. Psychoterapia krótkoterminowa trwa ok. od 2 do 6 miesięcy, psychoterapia długoterminowa trwa ok. od roku do nawet kilku lat.
Psychoterapię stosuje się w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, takich jak: odżywiania, osobowości, depresyjnych, somatyzacyjnych, lękowych, adaptacyjnych, urazów z dzieciństwa jak np. alkoholizm, przemoc w rodzinie. Jeśli masz trudności z regulowaniem emocji, niską samooceną lub radzeniem sobie ze stresem, ta forma pomocy jest również dla Ciebie.
Jakie efekty daje terapia? Przede wszystkim zrozumienie i oswojenie Twoich problemów oraz zidentyfikowanie skąd one pochodzą. Występujące zaburzenia psychiczne zmniejszają siłę swoich objawów albo mogą nawet ustąpić. Zwiększa samoocenę, poczucie własnej wartości, daje satysfakcję i radość z życia, lepsze zrozumienie samego siebie i innych. Terapia również skłania do zmiany niezdrowych nawyków oraz depresyjnego myślenia i emocjonalnych reakcji.
Jak przebiegają sesje terapii?
To zależy od tego w jakim nurcie psychoterapii pracuje profesjonalista. W najpopularniejszym nurcie – terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), psychoterapeuta może używać kwestionariuszy i testów psychologicznych do diagnozowaniu i oceny zmian w leczeniu. Przeanalizujecie również negatywne myśli, które są związane z Twoim problemem i sprawdzisz ich słuszność.
Między spotkaniami będziesz ćwiczył nowe umiejętności, które zdobyłeś podczas sesji terapeutycznych, dobrze będzie również skłonić się do refleksji, na podstawie doświadczeń, które nabyłeś i obserwowanie tych zmian w swoim życiu. Badania dowodzą, że zadania terapeutyczne przyspieszają zmiany i pomagają kształtować zdolność do zostania własnym terapeutą po zakończeniu psychoterapii.
Wszystkie zasady współpracy między Tobą a psychoterapeutą muszą być zawarte w kontrakcie terapeutycznym – ustnym lub pisemnym. Zazwyczaj taki kontrakt zawiera informacje o częstotliwości i czasie trwania sesji, opłatach, zasadach komunikacji między sesjami, odwoływani wizyt oraz inne niezbędne informacje z etycznego punktu widzenia oraz skuteczności leczenia.
Istotne jest, że psychoterapię może prowadzić wyłącznie osoba przechodząca szkolenie z psychoterapii lub po jej ukończeniu. Jest to specjalistyczne szkolenie podyplomowe, które trwa zwykle cztery lub pięć lat. Absolwenci kierunku psychologia (studiów licencjackich i magisterskich) nie mają takich kwalifikacji.
To krótkoterminowa, doraźna pomoc poprzedzająca poradnictwo psychologiczne. Najczęściej obejmuje do 14 wizyt, raz w tygodniu, które trwają ok. 50 minut. Jeśli nie doskwierają Ci zaburzenia psychiczne, ale czujesz się przytłoczony, doświadczyłeś stresującej sytuacji, masz trudności z przystosowaniem się do zmian (np. zmiana pracy, zbliżający się poród), powyższa forma pomocy jest skierowana dla Ciebie.
Jak przebiegają sesje wsparcia psychologicznego?
Zadaniem psychologa w kontakcie wspierającym jest podążanie razem z Tobą w określonym problemie i wspólne poszukiwanie jego rozwiązania. Ma to na celu wzmocnienie Twoich zasobów, poczucia kontroli w życiu oraz zmniejszenia poziomu stresu. Ułatwi Ci to późniejsze samodzielne radzenie sobie w podobnych sytuacjach.
Inna forma pomocy, jaka może być udzielona po poradnictwie psychologicznym, jest również krótkoterminowa. Składa się z jednego do dwunastu spotkań, których czas trwania jest dostosowany do potrzeb klienta. Interwencja kryzysowa to pomoc w nagłych, kryzysowych sytuacjach, takie jak chwile kryzysu emocjonalnego. Ważne jest szybkie sygnalizowanie pomocy, np. w przypadku śmierci bliskiej osoby, gwałtu. Czasami pomoc udzielana jest na miejscu zdarzenia, wtedy ekspert udaje się bezpośrednio do klienta, np. podczas interwencji policji.
Najczęstsze kryzysy to: śmierć bliskiej osoby, separacja, utrata pracy, przemoc, wystąpienie choroby somatycznej. Zdarzają się kryzysy egzystencjalne (np. sensu życia, wolności) lub spowodowane klęskami żywiołowymi (np. powódź, trzęsienie ziemi, załamanie gospodarcze).
Jak przebiegają sesje interwencji kryzysowej?
Podczas spotkania profesjonalista dokona dogłębnej diagnozy sytuacji kryzysowej i dostosuje odpowiednie strategie i techniki interwencji. Następnie będziecie współpracować, aby wspólnie znaleźć rozwiązania problemów i opracować szczegółowy plan adaptacji. Interwencja kryzysowa dąży do doprowadzenia klienta do stanu równowagi psychicznej, poprzez radzenie sobie z bieżącymi trudnościami w funkcjonowaniu bezpośrednio związanych z obecną sytuacją.
Zazwyczaj ta forma pomocy jest częścią terapii, w przypadku, gdy podczas leczenia pojawi się w Twoim życiu nagły kryzys, taki jak śmierć bliskiej osoby. W takim przypadku specjalista najpierw zastosuje techniki interakcji i wsparcia typowe dla interwencji kryzysowych. Gdy objawy ustąpią, razem z terapeutą będziecie mieć wystarczająco dużo miejsca, aby wznowić leczenie, które zostało przerwane przez sytuację kryzysową.
Podczas poradnictwa psychologicznego lub wsparcia psychologicznego terapeuta może skierować Cię na konsultację do lekarza. Najczęściej będzie to konsultacja z psychiatrą, endokrynologiem lub neurologiem. Psychiatra, w przeciwieństwie do psychologa, może wystawić recepty i zaświadczenia lekarskie. W razie potrzeby dobierze odpowiednie leki zmniejszające nasilenie objawów i poprawiające jakość życia. Endokrynolog może sprawdzić, czy przyczyna twoich problemów nie jest somatyczna, na przykład zaburzenie hormonalne, które może naśladować objawy depresji. Jednoczesne skorzystanie z pomocy psychologicznej i porady lekarskiej przyspieszy proces powrotu do zdrowia.
