Choroba afektywna dwubiegunowa

Diagnoza

Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej jest dokonywana tylko poprzez uważne odnotowanie objawów, w tym ich nasilenia, długości i częstotliwości. Kluczowym dla przebiegu choroby, jest wczesne rozpoznanie, i zastosowanie właściwego leczenia specjalistycznego. Aby terapia była skuteczna, bardzo ważna jest intensywna współpraca pacjenta z lekarzem.

Choroba afektywna dwubiegunowa jest często podzielona na typy i podtypy:

· typ I choroby afektywnej dwubiegunowej, charakteryzuje się licznymi epizodami depresyjnymi i mniejszą liczbą epizodów manii

· typ II choroby afektywnej dwubiegunowej, częste epizody depresyjne z mniejszą liczbą epizodów manii

· typ III choroby afektywnej dwubiegunowej, w którym epizody depresji oraz manii wywołane są najczęściej na skutek zażywanych, w zbyt wysokich dawkach leków przeciwdepresyjnych. Ważne jest zatem, stosowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza

· tzw. mania jednobiegunowa, rzadko występująca, charakteryzująca się objawami jak w manii, bez objawów depresji

· dystymia i cyklotymia są przewlekłymi zaburzeniami afektywnymi o minimalnym czasie trwania 2 lat. Zarówno ICD-10, jak i DSM-IV definiują cyklotymię jako chorobę afektywną dwubiegunową o niskiej intensywności. Zaburzenie to jest rzadkie i przeprowadzono niewiele badań na jego temat. Jego konsekwencje gospodarcze i społeczne różnią się w zależności od przypadku. Natomiast dystymia, przewlekłe zaburzenia depresyjne, są częste (częstość występowania 3-6%) i powodują znaczny stres

· choroba afektywna sezonowa. Pacjenci z dysfunkcją afektywną dwubiegunową mogą doświadczać okresów manii lub hipomanii wiosną i latem, podczas gdy mogą być bardziej przygnębieni jesienią i zimą.

Zaburzenie zwykle zaczyna się od epizodu depresyjnego w okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości. Pierwsza faza maniakalna może nastąpić dopiero kilka lat później. Długość cyklu, od wyżyn manii do głębokiej depresji, różni się w zależności od osoby.

Ryzyko samobójstwa jest wysokie wśród osób z chorobą afektywną dwubiegunową; szacuje się, że 1 na 4 osoby próbuje popełnić samobójstwo, a 1 na 10 popełnia samobójstwo. Trudne relacje rodzinne, mogą doprowadzić do pogorszenia.

Objawy

Mania i hipomania

Mania i hipomania to dwa różne rodzaje epizodów, ale mają te same objawy. Mania jest cięższa niż hipomania i powoduje bardziej zauważalne problemy w pracy, szkole i zajęciach społecznych, a także trudności w relacjach. Mania może również wywołać przerwę od rzeczywistości (psychoza) i wymagać hospitalizacji.

Epizod maniakalny, jak i hipomaniakalny obejmują trzy lub więcej z niżej wymienionych objawów:

· nienormalny optymizm

· zwiększona aktywność, energia lub pobudzenie

· euforia

· zmniejszone zapotrzebowanie na sen

· niezwykła gadatliwość

· gonitwa myśli

· rozproszona uwaga

· podejmowanie złych decyzji, na przykład szał zakupów, podejmowanie ryzykownych kontaktów seksualnych, lub dokonywanie nieprzemyślanych inwestycji.

Epizod depresyjny

Poważny epizod depresyjny obejmuje objawy, które są wystarczająco poważne, aby spowodować zauważalne trudności w codziennych czynnościach, takich jak praca, szkoła, zajęcia społeczne lub relacje. Epizod obejmuje pięć lub więcej z następujących objawów:

· depresyjny nastrój, taki jak uczucie smutku, pustki, beznadziejności lub płaczu

· wyraźna utrata zainteresowania i brak przyjemności we wszystkich, lub prawie wszystkich działaniach

· znaczna utrata masy ciała, przyrost masy ciała, zmniejszenie lub zwiększenie apetytu

· bezsenność lub zbyt dużo snu

· niepokój, spowolnione zachowanie

· zmęczenie lub utrata energii

· poczucie bezwartościowości, lub nadmierne, niewłaściwe poczucie winy

· zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji, niezdecydowanie

· myśli samobójcze

Epizod mieszany

(zwany także manią dysforyczną lub manią mieszaną) występuje, gdy kryteria zarówno epizodu depresyjnego, jak i epizodu maniakalnego (lub hipomaniakalnego) występują w tym samym czasie.

Epizod mieszany ma typowe objawy maniakalne, takie jak:

· niepokój

· pobudzenie

· gonitwa myśli

· zmniejszone zapotrzebowanie na sen

· ale zamiast euforii występuje skrajny pesymizm, negatywność, drażliwość i częste myśli samobójcze.

Przyczyny

Dokładna przyczyna choroby afektywnej dwubiegunowej nie jest znana. Eksperci uważają, że istnieje wiele czynników, które wiążą ze sobą, aby osoba miała skłonności do jej rozwoju.

Uważa się, że są one złożoną mieszanką czynników fizycznych, środowiskowych i społecznych.

Choroba afektywna dwubiegunowa jest powszechnie uważana za wynik braku równowagi chemicznej w mózgu.

Dopamina, noradrenalina i serotonina, są odpowiedzialne za kontrolowanie funkcji mózgu.

Istnieją pewne dowody na to, że jeśli występuje brak równowagi w poziomach jednego lub więcej neuroprzekaźników, osoba może rozwinąć pewne objawy choroby afektywnej dwubiegunowej. Na przykład istnieją dowody na to, że epizody manii mogą wystąpić, gdy poziomy noradrenaliny są zbyt wysokie, a epizody depresji mogą być wynikiem zbyt niskiego poziomu noradrenaliny.

Genetyka

Uważa się również, że choroba afektywna dwubiegunowa jest związana z genetyką. Jeśli w rodzinie występowała już ta choroba, członkowie rodziny mają zwiększone ryzyko zachorowania.

Uważa się, że wiele czynników genetycznych i środowiskowych działa jako wyzwalacze.

Wyzwalacze

Stresujące okoliczności często wywołują objawy choroby afektywnej dwubiegunowej.

Przykłady stresujących wyzwalaczy obejmują:

· rozpad związku

· przemoc fizyczna, seksualna lub emocjonalna

· śmierć bliskiego członka rodziny lub bliskiej osoby

Tego typu wydarzenia, mogą powodować epizody depresji w dowolnym momencie życia.

Może być także wywołana przez:

· chorobę fizyczną

· zaburzenia snu

· przytłaczające problemy w życiu codziennym, takie jak problemy z finansami, pracą lub relacjami społecznymi

Leczenie

Psychoedukacja

Edukuje pacjentów na temat ich choroby i najskuteczniejszych sposobów leczenia objawów i zapobiegania ich nawrotom. Psychoedukacja obejmuje takie tematy, jak charakter i przebieg choroby afektywnej dwubiegunowej, znaczenie aktywnego zaangażowania w leczenie, potencjalne korzyści i niekorzystne skutki różnych opcji leczenia. Identyfikacja wczesnych objawów nawrotu i zmiany zachowania zmniejszają prawdopodobieństwo nawrotu.

Psychoterapia

· Terapia poznawczo-behawioralna, specyficzna dla choroby afektywnej dwubiegunowej

· Terapia interpersonalna z terapią rytmu społecznego

· Terapia skoncentrowana na rodzinie (dla pacjentów z rodziną, którzy mogliby dołączyć do leczenia)

Farmokologia

Konkretne cele leczenia farmakologicznego w chorobie afektywnej dwubiegunowej będą się zmieniać w zależności od stadium choroby. W ostrej fazie, skupia się na redukcji aktywnych objawów docelowych i ogólnej stabilizacji nastroju. Gdy już do tego dojdzie, leki są kontynuowane, aby zapobiec przyszłym epizodom zmian nastroju i zwiększyć szanse na poprawę funkcjonowania psychospołecznego. Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że sama farmakoterapia nie zapewni najlepszych wyników leczenia. Idealnie, całej farmakoterapii towarzyszy psychoterapia lub inne interwencje niefarmakologiczne. · lit

· leki przeciwdrgawkowe

· leki przeciwpsychotyczne

Lit: jest długotrwałym sposobem leczenia epizodów manii i depresji, jest zalecany jako stabilizator nastroju pierwszego rzutu.

Leki przeciwdrgawkowe: kwas walproinowy i jego pochodne, karbamazepina, lamotrygina.

Leki te są czasami stosowane w leczeniu epizodów manii. Są również długoterminowymi stabilizatorami nastroju.

Leki przeciwpsychotyczne: takie jak: aripiprazol, olanzapina, kwetiapina.

Mogą być stosowane jako długoterminowy stabilizator nastroju. Kwetiapina może być również stosowana w długotrwałej depresji dwubiegunowej.

Leki przeciwpsychotyczne mogą być szczególnie przydatne, jeśli objawy są ciężkie lub zachowanie jest zaburzone.