Specyficzne zaburzenia osobowości - zaburzenia, które nie są związane z innymi zaburzeniami psychicznymi, chorobami mózgu lub uszkodzeniami. Owe zaburzenia to trwałe i powtarzalne oddziaływanie, które znacznie utrudnia człowiekowi funkcjonowanie w życiu społecznym - prowadzi do dyskomfortu i cierpienia samej osoby z danym zaburzeniem oraz innych, które z nią koegzystują. Zaburzenia osobowości zwykle zaczynają się rozwijać już w okresie dzieciństwa.
Sprawdź swoją kondycję psychiczną, wypełnij test :
Do specyficznych zaburzeń osobowości zaliczane są poniższe rodzaje:
– cechująca się ignorowaniem uczuć i przeżyć innych osób oraz reguł i norm życia w społeczeństwie. Jednostki posiadające tą osobowość nie przeżywają poczucia winy ani nie uczą się na błędach, doświadczeniu. Osoby te miewają nieodpowiedzialną postawę, są roszczeniowe, a także nie radzą sobie za dobrze z uczuciem frustracji, co skutkuje rozwojem tendencji do zachowań impulsywnych oraz agresji.
– charakteryzująca się nadmiernym i permanentnie niezaspokojonym pragnieniem doświadczania opieki sprawowanej przez innych. W rezultacie daje to przeżywanie intensywnego lęku przed odrzuceniem i/lub samotnością, a także napędza tendencję do przesadnego bycia uległym w relacjach międzyludzkich. Osoby te mają skłonności do przekazywania odpowiedzialności za własne interesy innym ludziom. Łatwo przychodzi im odczuwanie bezradności – często czują bezsilność i brak kompetencji.
– jednostki o osobowości anankastycznej mają nasiloną potrzebę nadawania konstrukcji i organizowania rzeczywistości oraz do bycia perfekcjonistami sprawującymi ciągłą kontrolę. W wyniku tego osoby te przejawiają zawyżoną oziębłość i brak spontanicznego działania, zwłaszcza na poziomie więzi interpersonalnych. Włącza się w nią również osobowość kompulsyjno – obsesyjną.
– rodzaj ten opiera się na intensywnym doszukiwaniu się uwagi i wysokim poziomie emocjonalności. Osoby te przejawiają tendencje do chwiejności emocjonalnych – tzw. ,,huśtawki’’, a także zawyżonego, bardzo często scenicznego wyrażania swoich emocji. Chcą być doceniane i pragną znajdować się w samym centrum uwagi wśród innych osób. Mają skłonności do uwodzenia oraz nietaktownego uwidaczniania swojej atrakcyjności seksualnej. Wyrażają tendencyjność do manipulacji innymi i skupiania się na własnej osobie.
– osoby borykające z tą osobowością są nadwrażliwe na krytykę oraz ocenę osób trzecich. Często wycofują się ze społeczeństwa, działań społecznych, a także przeżywają wzmożony strach przed kontaktem z innymi ludźmi, co wiąże się z wysokim uczuciem niższości i nieodpowiedniością samego siebie. więcej…
– cechuje się byciem wycofanym społecznie i ubogim wyrażaniem swoich emocji. Osoby te mogą wydawać się oziębłe i na wszystko obojętne. Rzadko podejmują się realnych działań w świecie zewnętrznym – preferują natomiast skupienie całej uwagi na sobie: swoich fantazjach; marzeniach; rozmyślaniach. Nie przywiązują wagi do żadnych relacji interpersonalnych. Lekceważą standardy i reguły funkcjonowania w społeczeństwie. Ich sfera emocjonalna jest dosyć skromna i ,,płytka’’.
– osoby te charakteryzuje nadwrażliwość na wszystkie możliwe przejawy odepchnięcia lub lekceważenia ich przez innych, jednak stosunkowo często przeceniają swoje predyspozycje, prawa oraz własną wartość. Jednostki o zaburzeniu paranoicznym cechuje nietrafione analizowanie motywów innych jako złośliwe lub szkodzące. Frustrujące lub przykre doświadczenia mogą rozpamiętywać oraz przeżywać przez nieokreślony, często niecodzienny, wydłużony czas. Przejawiają nieufność i są wysoko podejrzliwe w stosunku do otaczającego je świata.
– impulsywne działania, zmienny i nieprzewidywalny nastrój. Osoby skłonne do konfliktów i silnych eksplozji emocjonalnych. Osobowość ta dzieli się na dwa typy:
– typ ten cechuje się obniżoną tolerancją na krytykę i wysoko ograniczoną predyspozycją do samokontroli, czego efektem są nagłe, nieprzewidywalne wybuchy gniewu oraz tendencja do zachowań porywczych, burzliwych.
– ten typ cechuje znikoma obecność spójności i trwałości w wymiarach życia psychicznego, takich jak: świadomość swojej tożsamości, stany emocjonalne, więzi z innymi ludźmi, orientacja seksualna, obraz samego siebie. Charakterystyczną cechą dla jednostek z tym typem osobowości jest duża obawa przed byciem porzuconym, przez co podejmują się wszelkich działań, by tego uniknąć. Najczęściej formują krótkie i niestabilne relacje. Osoby o tym zaburzeniu są chwiejne emocjonalnie, mają ograniczoną zdolność do samokontroli. Ponadto są skłonne do zachowań autodestrukcyjnych oraz cholerycznych, takich jak samookaleczanie czy sięganie po substancje psychoaktywne.
